Kunzek Henryk (1871–1928), lekarz, rzeźbiarz, rysownik-ilustrator, publicysta, pedagog. Ur. 22 II w Samborze, tam ukończył gimnazjum w r. 1888. W r. 1890/1 rozpoczął studia medyczne na UJ, które ukończył w r. 1894 (otrzymał doktorat wszech nauk lekarskich). Od r. 1895 pracował w szpitalu krajowym we Lwowie jako sekundariusz, w l. 1900–5 jako lekarz miejski. Od r. 1900 uczęszczał do szkoły malarskiej S. Batowskiego we Lwowie. W r. 1904 porzucił medycynę, wyjechał do Paryża i tam rozpoczął studia artystyczne w Akademii Colarossiego. W r. 1905 wstąpił do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (pracownia rzeźby K. Laszczki 1905/6–1910/11; otrzymał kilka nagród oraz Srebrny Medal). W okresie studiów, blisko związany z grupą Zielony Balonik, wykonał figurki do Szopki Krakowskiej w r. 1908 (razem z J. Szczepkowskim i L. Pugetem). W r. 1910 należał do członków założycieli Stowarzyszenia «Rzeźba», został członkiem Stowarzyszenia Artystów Polskich «Sztuka», w 1911 uczestniczył w powołaniu Związku ARMiR (Architektura, Rzeźba, Malarstwo i Rzemiosło), w r. 1913 należał do inicjatorów Stowarzyszenia «Warsztaty Krakowskie» w t. r. wchodził w skład dyrekcji, w l. 1920 i 1921 – w skład Rady Nadzorczej. Czynny też był w Tow. Upiększania Miasta Krakowa, a w czasie swego pobytu w Warszawie (1919) wchodził w skład komitetu Tow. Zachęty Sztuk Pięknych jako gospodarz wystawy rzeźb.
W twórczości rzeźbiarskiej cechowała K-a postawa realisty, wrażliwego obserwatora i znawcy wiedzy anatomicznej. Rzeźby wykonywał w kamieniu, brązie, gipsie i terakocie. Zajmował się też medalierstwem. Liczne portrety rzeźbiarskie, pogłębione psychologicznie, pozostały w kręgu szkoły Laszczki. W medalierstwie wypowiadał się bardziej samodzielnie, podobnie jak w rysunku i ilustracji książkowej. Z r. 1907 pochodzi pierwsza wykonana przez K-a plakieta z wizerunkiem Marcelego Nenckiego, wykonana na Zjazd Lekarzy i Przyrodników Polskich we Lwowie. W r. 1910 K. wystawiał w Pałacu Sztuki wraz ze Stowarzyszeniem «Rzeźba» (studium głowy i figurę kobiecą), brał udział w XII Wystawie Tow. «Sztuka» (dwa studia), uczestniczył w Powszechnej Wystawie Sztuki Polskiej we Lwowie pięcioma pracami (Smutny Faun, portret p. R. , Potworek, Maska dziewczynki I, II). W tym czasie wziął nagrodę za godło Syrena w konkursie na projekt godła domu ogłoszonym przez Tow. Upiększania Miasta Krakowa; w konkursie na regulację i zagospodarowanie Krakowa ogłoszonym przez Koło Architektów otrzymał III nagrodę w zespole z S. Golińskim i J. Chojkowskim. K. wykonał też medal z wizerunkiem Mariana Sokołowskiego. W r. 1911 uczestniczył w konkursach zorganizowanych w związku z I Wystawą Współczesnej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi w Krakowie. Na konkursie Tow. Sztuk Pięknych uzyskał I i II nagrodę za plakietę z wizerunkiem Matki Boskiej oraz III nagrodę za posąg Immaculata; na konkursie Muzeum Techniczno-Przemysłowego – nagrodę za konfesjonał. T. r. na drugiej wystawie «Rzeźby», K. wystawił m. in. portret W. Berenta. Uczestniczył też w ekspozycjach tego stowarzyszenia w Krakowie (1912, 1913, 1914) i w r. 1914 w Warszawie wystawiając studia, maski, figury i medale. W r. 1913 wykonał projekt pomnika błog. Szymona z Lipnicy, wzniesiony w t. r. w Lipnicy Murowanej. W l. 1911–4 jako docent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (ASP) prowadził rysunek wieczorny.
W l. 1914–8 K. służył w I brygadzie Legionów Polskich jako lekarz polowy, później (1918–20) w Wojsku Polskim, awansując do stopnia podpułkownika. Wyróżniony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Legionów i odznaką «Za wierną służbę». Równocześnie od stycznia 1919 r. przez rok wykładał anatomię dla artystów w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, gdyż wówczas tam zamieszkiwał, i prowadził ten przedmiot na kursach uniwersyteckich dla nauczycieli rysunków szkół średnich. W styczniu 1920 r. przeniósł się do Krakowa i podjął ponownie pracę w ASP. W r. 1921 został profesorem nadzwycz. Katedrą rysunku wieczornego ASP kierował do listopada 1927 r.; równocześnie (1920–7) wykładał anatomię artystyczną. Należał też do grona pedagogów Szkoły Przemysłu Artystycznego w Krakowie. W r. akad. 1927/8 choroba uniemożliwiła mu dalszą pracę pedagogiczną.
K. był rzecznikiem idei integracji sztuk i starał się ją wcielać w życie zarówno we własnej, wielotorowej twórczości plastycznej, jak i w pracy pedagogicznej. Piórem zaś walczył o opiekę nad zabytkami, o rozumną linię poczynań konserwatorskich, poruszał różne problemy estetyczne. Poglądy jego, wyrażone pięknym językiem, niewiele straciły ze swej aktualności. Nasilenie działalności publicystycznej K-a przypada na l. 1911–4, kiedy publikował na łamach „Krakowskiego Miesięcznika Artystycznego” m. in. cykle Krakowskie Lamenty czy Niewczasy Krakowskie. Świadczyły one o pasji publicystycznej i zaangażowaniu autora w sprawy zabytkowego Krakowa. Pod koniec życia K., wycieńczony chorobą nabytą w czasie wojny, nie mógł pracować jako plastyk. Nawiązał w tym czasie bliski osobisty kontakt z R. Steinertem, twórcą teorii mistyki teozoficznej, kierując ku niej swoje zainteresowania. K. zmarł 17 IX 1928 r. w Krakowie. Ożeniony był z nie znaną z nazwiska Olgą.
W dn. 18 XI 1928 r. otwarto wystawę pośmiertną prac artysty w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych. Ponadto eksponowano pośmiertnie jego medale na Wystawie Medalierstwa we Lwowie w r. 1932. Zespół 28 rysunków portretowych z lat wojny był pokazany na Historycznej Wystawie Legionów Polskich w Muzeum Narodowym w Krakowie w r. 1934. Dzieła jego eksponowano też na wystawach: «Portret Polski» (1954) i malarstwa Młodej Polski (1956). Prace K-a znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie (rysunki) i w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Łodzi oraz w Zbiorach Głównej Biblioteki Lekarskiej w Warszawie.
Popiersie K-a S. K. Ostrowskiego; Portret K-a rys. J. Gumowski; – Grajewski, Bibliografia ilustracyj; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, (Gumowski M.); Katalogi wystaw Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, z l. 1917–28 nr 57, 58, 62, 71, 72, 75, 79, 144 (pośm.), 249, 342; Stowarzyszenie „Rzeźba” z l. 1911–1914; – Dobrowolski T., Sztuka Młodej Polski, W. 1963; Jastrzębowski W., Geneza, program i wyniki działalności „Warsztatów Krakowskich” i „Ładu”, „Pol. Sztuka Lud.” 1952 nr 1 s. 13–22; Kopera, Dzieje malarstwa, III 544; O polskiej sztuce religijnej. Praca zbiorowa pod red. J. Longmana, Kat. 1932 s. 167, 184; Polskie życie artystyczne w l. 1890–1914, Pod red. A. Wojciechowskiego, Wr.–W.–Kr. 1967; Sokołowska K., Twórczość artystyczna dr H. Kunzeka, „Arch. Hist. Med.” R. 23: 1960 s. 197–220 (ilustr. bibliogr.); Wiercińska J., Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Wr.–W.–Kr. 1968; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, T. II: 1895–1939, Wr.–W.–Kr. 1969 (fot); – „Rydwan” 1912 nr 1–2 s. 26–8; „Tyg. Ilustr.” 1911 nr 513 s. 1024; – Arch. Państw. w Kr.: sygn. 1543 (księga protokołów Walnych Zgromadzeń Warsztatów Krakowskich z l. 1913–26); Arch. UJ: W. L. II 514.
Irena Huml